Dwingt Hof van Justitie tot ruimere uitleg van de fiscale eenheidsvoorwaarde ‘financiële verwevenheid’?

Als uitgangspunt geldt dat iedere ondernemer zelfstandig in de btw-heffing wordt betrokken, ook indien sprake is van een concern of samenwerkende groep. Op die regel bestaat een uitzondering: de fiscale eenheid. Op grond van de regeling van de fiscale eenheid voor de btw worden ondernemers die in financieel, organisatorisch en economisch opzicht met elkaar verweven zijn samen als één btw-ondernemer beschouwd. In 2015 heeft het Hof van Justitie geoordeeld dat de concretisering van deze verwevenheden op nationaal niveau moest plaatsvinden. Het Hof beschouwde de verwevenheidseisen voor de fiscale eenheid dus niet als uniebegrippen waarvan de uitleg voorbehouden is aan het Hof zelf.

Hoge Raad

De Hoge Raad heeft voor het eerst in de ’80 van de vorige eeuw een nadere invulling aan de verwevenheidseisen voor de fiscale eenheid btw gegeven. Ten aanzien van de financiële verwevenheid met vennootschappen met een in aandelen verdeeld kapitaal heeft de Hoge Raad duidelijk gemaakt dat hiervoor ten minste vereist is dat de meerderheid van de aandelen in de deelneming en de daaraan verbonden zeggenschap (on)middellijk in dezelfde handen is. Indien de gelieerde personen geen vennootschap is met een in aandelen verdeeld kapitaal, zoals een stichting of vereniging, dan is van financiële verwevenheid sprake indien de ene persoon een mate van zeggenschap heeft in de andere persoon die niet onderdoet voor de mate van zeggenschap van een aandeelhouder en de financiële relatie tussen de betrokken personen van dien aard is dat door gebruikmaking van die zeggenschap de financiële posities van deze personen in een gewenste onderlinge verhouding kunnen worden gebracht.

Hof van Justitie

Het recente Norddeutsche Gesellschaft für Diakonie-arrest van het Hof van Justitie roept de vraag op of die uitleg van het begrip ‘financiële verwevenheid’ door de Hoge Raad niet te strikt is. In dit arrest lijkt het Hof van Justitie een ommezwaai te maken door te oordelen dat het begrip ‘financiële verwevenheid’ toch een begrip is dat op Europees niveau moet worden uitgelegd, zodat het begrip in alle lidstaten hetzelfde betekenis heeft. Het Hof oordeelt in dit arrest dat het voor financiële verwevenheid niet vereist is dat naast de meerderheid van de aandelen ook de meerderheid van de stemrechten vereist is. Daarmee zet het Hof niet alleen de strikte uitleg van het begrip ‘financiële verwevenheid’ in Duitsland op de tocht, maar ook de strikte uitleg van dit begrip in Nederland.

Wat betekent dit arrest voor u?

Hoewel de Hoge Raad begin dit jaar zijn (strikte) uitleg van het begrip ‘financiële verwevenheid’ nog heeft bevestigd, is het een kwestie van tijd voordat deze vraag opnieuw op het bord van de Hoge Raad wordt gelegd. En dan zal de Hoge Raad er naar mijn mening niet aan ontkomen om de lat voor de financiële verwevenheid lager te leggen. Dat is goed nieuws voor ondernemers, en met name samenwerkende stichtingen en verenigingen in de non-profitsector, die graag een fiscale eenheid voor de btw willen zijn (bijv. om btw-heffing over onderlinge doorbelastingen van kosten te voorkomen), maar tot op heden struikelden over de strikte uitleg van de voorwaarde voor financiële verwevenheid. Voor ondernemers die juist geen fiscale eenheid voor de btw wensen met een gelieerde ondernemer (bijv. vanwege btw-aftrekbeperkingen op de algemene kosten) en daarom gekozen hebben voor een structuur waarbij niemand de meerderheid van de aandelen en de daaraan verbonden zeggenschap heeft, is dit arrest van het Hof minder goed nieuws. Vooralsnog kunnen zij zich beroepen op de strikte uitleg van de Hoge Raad, maar de vraag is: hoe lang nog?

Wilt u weten wat deze ontwikkeling in de fiscale eenheid voor de btw voor u betekent? De btw-specialisten van BTW-INSTITUUT helpen u graag bij het in kaart brengen van de (mogelijke) gevolgen van dit arrest voor uw situatie en denken graag met u mee hoe u uw btw-positie kunt optimaliseren!  

Dit artikel is geschreven door collega Mr. Dr. Mathijs van der Wulp