Beperking BTW-aftrek notariskantoor door positieve renteopbrengsten derdengeldrekening

Een notaris is verplicht om op zijn naam een derdengeldrekening (ook wel kwaliteitsrekening genoemd) aan te houden bij een bank. Die derdengeldrekening is uitsluitend bestemd voor gelden die de notaris in verband met zijn werkzaamheden als zodanig onder zich neemt. De notaris is bevoegd tot het beheer en de beschikking over de derdengeldrekening, maar het geld op de rekening behoort niet toe aan de notaris, maar aan de gezamenlijke rechthebbenden. Eventuele positieve rente over de tegoeden op de derdengeldrekening komt daarom in beginsel ten goede aan de rechthebbenden. De notaris hoeft echter geen rente te vergoeden bij kortlopende transacties wanneer rente maximaal vijf werkdagen op de derdengeldrekening hebben gestaan. Bij een positieve rentestand – en dat is geen vanzelfsprekendheid meer – kan een notaris hierdoor renteopbrengsten ontvangen die hij zelf mag houden. Dit betreft opbrengsten waarover de notaris geen btw verschuldigd is.

Rechtbank Noord-Holland

In een recente uitspraak van Rechtbank Noord-Holland is de vraag aan de orde gekomen of de positieve renteopbrengsten die een notaris over de tegoeden op de derdengeldrekening ontvangt, leiden tot een beperking van de btw-aftrek. In deze zaak gaat het om een notariskantoor met een grote commerciële vastgoedpraktijk die in de periode van 2011 tot en met 2013 jaarlijks meer dan een ton aan positieve renteopbrengsten behaalde. De reguliere omzet van het notariskantoor (waarover btw verschuldigd was) bedroeg in deze jaren jaarlijks ruim € 1,4 miljoen in 2011 en ruim € 1,3 miljoen in 2012 en 2013. Het notariskantoor heeft de btw op de in rekening gebrachte kosten in deze jaren volledig in aftrek gebracht. Volgens de Belastingdienst ten onrechte, omdat het notariskantoor ook onbelaste prestaties heeft verricht (lees: het tegen vergoeding van rente in deposito geven van kapitaal) waardoor de btw op de algemene kosten slechts pro rata aftrekbaar is. De Belastingdienst heeft de volledige btw-aftrek van het notariskantoor gecorrigeerd door het opleggen van een naheffingsaanslag en een boete opgelegd van 10%. In de daaropvolgende beroepsprocedure heeft Rechtbank Noord-Holland de Belastingdienst in het gelijk gesteld. Ten aanzien van de boete oordeelt de rechtbank dat geen sprake is van een pleitbaar ‘aftrekstandpunt’.

Wat betekent dit?

Deze uitspraak betekent dat notariskantoren die in de jaren 2017 tot en met heden positieve renteopbrengsten hebben behaald een naheffings- en boeterisico lopen indien zij de in rekening gebrachte btw volledig in aftrek hebben gebracht. Daarnaast kan, indien de renteopbrengsten in een jaar meer dan 10% van de omzet bedragen, het gevaar bestaan dat de Belastingdienst het standpunt inneemt dat voor de aankoop of huur van een pand ten onrechte is geopteerd voor een belaste levering of voor belaste huur (met een mogelijke claim van de verkoper of verhuurder voor de btw-herzieningsschade als gevolg). Voor de optie voor een belaste levering of de optie voor belaste verhuur geldt namelijk als eis dat het gekochte of gehuurde onroerend goed minimaal voor 90% voor btw-belaste prestaties wordt gebruikt.

Niettemin meen ik dat er voor notariskantoren goede argumenten zijn om het standpunt van de Belastingdienst en het oordeel van Rechtbank Noord-Holland te betwisten. De jurisprudentie van het Hof van Justitie waarop de rechtbank zich baseert verschilt mijns inziens op relevante punten met de situatie van een derdengeldrekening van een notaris. Daarnaast zijn in deze procedure argumenten niet aangevoerd die naar mijn mening wel van belang zijn voor de vraag of het standpunt dat de renteopbrengsten die voortvloeien uit de derdengeldrekening de aftrek niet beperkt pleitbaar is. Die pleitbaarheid van het ‘aftrekstandpunt’ is van belang, omdat de Belastingdienst bij een pleitbaar standpunt in ieder geval geen boete mag opleggen.

Bent u een notaris en bent of wordt u geconfronteerd  met een correctie van de btw-aftrek en het opleggen van een boete? De ervaren btw-specialisten van BTW-INSTITUUT staan voor u klaar om u bij de bestrijding van deze naheffing en boete met raad en daad terzijde te staan!

Geschreven door Matthijs van der Wulp