Rechtbank legt eis "Terugbetaling eigen aandeel" bij toepassing koepelvrijstelling minder strikt uit

Rechtbank Gelderland heeft recent geoordeeld dat de koepelvrijstelling van toepassing is op de diensten van een gemeenschappelijke regeling aan 21 waterschappen. Dit is een opmerkelijke uitspraak, omdat de eis dat enkel sprake mag zijn van terugbetaling van ieders aandeel in de gezamenlijke uitgaven de laatste jaren steeds strikter werd geïnterpreteerd.

Het Waterschapshuis is een gemeenschappelijke regeling (GR) die is ingesteld door 21 waterschappen. Het verricht als expertinstituut en serviceorganisatie diensten in de vorm van projecten, veelal op ICT-gebied, aan waterschappen. De 21 waterschappen betalen de instandhoudingskosten volgens een aantal verdeelsleutels, zoals salaris, inwoneraantal, oppervlakte of vervuilingseenheden. Per opdracht wordt een dienstverleningsovereenkomst gesloten en één kostenverdeelsleutel gekozen.

In geschil is of de koepelvrijstelling van toepassing is op de diensten die Het Waterschapshuis aan de waterschappen verricht. De inspecteur van de Belastingdienst is van mening dat dit niet het geval is, omdat volgens hem niet aan alle voorwaarden voor toepassing van de vrijstelling is voldaan. Rechtbank Gelderland heeft recent uitspraak gedaan in deze zaak. Naar het oordeel van de rechtbank zijn de diensten van Het Waterschapshuis direct nodig voor de waterschappen en leiden zij niet tot verstoring van de concurrentieverhoudingen.

Ook aan de laatste eis voor toepassing van de koepelvrijstelling, namelijk dat dat de koepelorganisatie alleen terugbetaling van het aandeel van de leden in de gezamenlijke uitgaven terugvordert, is naar het oordeel van de rechtbank voldaan. De inspecteur van de Belastingdienst was van mening dat de verdeelsleutels niet aansluiten bij het werkelijk gebruik van de dienstverlening. Volgens de rechtbank is dit echter wél het geval. Waterschappen bepalen per project of zij willen deelnemen. Zo ja, dan brengt Het Waterschapshuis alleen de werkelijke kosten van dat project in rekening aan de deelnemers; tekorten worden aangevuld, overschotten terugbetaald. De waterschappen bepalen zelf hoe de kosten worden verdeeld. Voor sommige projecten is eenvoudiger een verdeelsleutel te bedenken dan voor andere. De mate waarin een project een waterschap aangaat, kan verschillen. Het is in elk geval duidelijk dat een waterschap niet bereid is om te betalen voor andere waterschappen, dus in alle gevallen bestaat overeenstemming dat de verdeelsleutel ieders aandeel in de kosten representeert. Naar het oordeel van de rechtbank is dit voldoende. Als de uitleg van de inspecteur zou worden gevolgd, dan zou dit ertoe leiden dat het praktisch onmogelijk is om de koepelvrijstelling toe te passen, aldus de rechtbank.

Praktijkbelang

Deze uitspraak van Rechtbank Gelderland is opmerkelijk, omdat de koepelvrijstelling door uitspraken van de Hoge Raad in de zaak KNMG en het Hof van Justitie van de EU in de zaak SCBIT de laatste jaren steeds strikter moest worden uitgelegd. In de zaak KNMG werd namelijk geoordeeld dat alleen aan deze voorwaarde wordt voldaan als de koepelorganisatie voor die diensten enkel terugbetaling vordert van het ‘precieze’ aandeel van de betrokkenen in de gezamenlijke uitgaven ten behoeve van die diensten. Het Hof van Justitie van de EU oordeelde eerder in het SCBIT-arrest dat via de methodes van analytisch boekhouden zonder meer het exacte aandeel in de gezamenlijke uitgaven voor elke afzonderlijke verrichte dienst kan worden vastgesteld.

A-G Ettema gaf in haar conclusie in de zaak KNMG al aan dat het ‘aandeelcriterium’ niet te strikt moest worden uitgelegd. De rechtbank lijkt dit balletje nu te hebben opgepakt, want deze uitspraak laat zien dat aan dit criterium ook kan worden voldaan als niet het exacte aandeel van het individuele lid in de gezamenlijke kosten voor een afzonderlijke dienst aan hem in rekening wordt gebracht, maar als de leden het erover eens zijn dat de verdeelsleutel ieders aandeel in de kosten representeert.

Bent of kent u een btw-ondernemer die de koepelvrijstelling volgens de fiscus ten onrechte toepast of die de koepelvrijstelling niet toepast omdat niet aan het ‘aandeelcriterium’ zou worden voldaan (denk aan niet 100% exacte verdeelsleutels op basis van aantallen leerlingen, patiënten, fte etc.)? Graag kijken wij wat wij hierin voor u kunnen betekenen.

Let op: de koepelvrijstelling is niet alleen relevant voor koepelorganisaties van overheidslichamen, maar ook van onderwijsinstellingen, zorginstellingen et cetera.

Geschreven door Joanne Ligthart