Belastbaarheid van contributies: Waarom je geen appels met peren moet vergelijken

De Belastingdienst heeft een Stichtingen en Verenigingen Loket geopend zodat stichtingen en verenigingen op een eenvoudige en toegankelijke wijze kunnen controleren wat voor verplichtingen zij hebben op belastinggebied. In het loket kan men ook een btw-positiecheck uitvoeren. Wanneer men in de btw-positiecheck invult dat men contributie aan de leden in rekening brengt, krijgt men als resultaat te zien dat men contact moet opnemen over de eventuele belastbaarheid van deze contributie.

Goed om, voordat men dit in werking zet, te weten hoe de vork in de steel zit! De belastbaarheid van contributie heeft alles te maken met het ‘rechtstreeks verband’ tussen de contributiebetaling en hetgeen de betaler hiervoor terug ontvangt. Of er sprake is van een rechtstreeks verband kan per situatie verschillen.

Het rechtstreeks verband
In de Wet OB wordt de levering van goederen en diensten belast met btw wanneer deze onder bezwarende titel wordt verricht. Om te kunnen spreken van een bezwarende titel, moet er een rechtstreeks verband bestaan tussen de verrichte prestatie en ontvangen vergoeding. In het Apple and Pear-arrest heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie in 1988 verduidelijkt hoe het begrip ‘rechtstreeks verband’ zou moeten worden geïnterpreteerd.

Appels en peren
De Apple and Pear Development Council treedt naar buiten in de hoedanigheid van een publiekrechtelijk lichaam en heeft als taak het maken van reclame, het voeren van promotieacties en de verbetering van de kwaliteit van in Engeland en Wales geproduceerde appels en peren.

Om de kosten die verband houden met deze taken te kunnen dekken, deed de Council een beroep op contributie betalende leden. De leden bestonden uit appels- en perentelers. De belastingdienst was van mening dat deze contributie in een rechtstreeks verband stond tot het voordeel wat een individuele teler had naar aanleiding van de werkzaamheden door de Council.

Het Hof van Justitie van de Europese Unie werd gevraagd of dit inderdaad het geval was. Zij oordeelde ontkennend, omdat de voordelen die voortvloeien uit de diensten van de Council aan de gehele sector ten goede kwamen en niet aan de individuele teler. De contributie werd als een wettelijke verplichting aan de individuele teler opgelegd, waarbij het irrelevant was of de individuele teler een voordeel behaalde.

Impact van dit klassieke arrest
Naar aanleiding van dit arrest werd duidelijk dat van een rechtstreeks verband pas sprake is wanneer als gevolg van het betalen van contributie een individueel voordeel wordt behaald. In de casus had de gehele appel- en perenteeltsector profijt van de werkzaamheden van de Council en niet enkel de leden. Derhalve ontbrak de aanwezigheid van een individueel voordeel.

Relevantie voor de praktijk
Dit klassieke arrest toont aan dat de aanwezigheid van een rechtstreeks verband belangrijk is voor de vraag of een prestatie belast kan worden met btw. De aanwezigheid van een individueel voordeel moet per geval beoordeeld worden.

Recent nog heeft Rechtbank Noord-Holland geoordeeld over de belastbaarheid van de contributie betaald door leden van een vereniging van autoliefhebbers. De rechtbank borduurt in dit arrest voort op het klassieke Apple and Pear-arrest dat wij hiervoor hebben uitgelicht. Het rechtstreekse verband is ook in dit arrest van doorslaggevend belang geweest. De Rechtbank oordeelde dat er geen sprake was van een rechtstreeks verband, omdat de leden altijd hetzelfde bedrag aan contributie betaalden, ongeacht de mate waarin zij deelnamen aan of gebruikmaakten van de activiteiten van de vereniging, en dat zij niet konden afdwingen dat en hoeveel activiteiten de vereniging organiseerde.

Het Apple and Pear-arrest en daaropvolgende jurisprudentie laat zien dat het behalen van een individueel voordeel van belang is om de belastbaarheid van contributie vast te stellen.

Bent u benieuwd of er in uw situatie btw verschuldigd is over een prestatie? Wij staan u graag bij als sparringpartner of in het contact met de Belastingdienst.